باب انار  

باب انار شهری است نه چندان بزرگ اما با قدیمی وبا سابقه تاریخی دو هزار ساله . باب انار در قلب طبیعت نشسته است ،طبیعتی سرسبز و خیال انگیز ،نشاط آور ،چون باغ بهشت ،چو گلشن عشق با الوان روح بخش و دل نشین سبز و سرخ و سفید و آبی و منظره ای بکر و متجلی .خانه ها با فاصله هایی کم سر در زیر شاخه های انبوه درختان کشیده اند .

خانه ها در لابه لای شاخه ها تکیه داده بر ستون ساقه ها ،وقتی در جنوب شهر پایین جاده اصلی ، به نگاه بنشینی ،می بینی که روی دامنه کوه " گر" (زاد بهرام ) که در شمال واقع شده نشسته است و منظره زیبای طبیعتش با تازگی و طراوتی خاص هر آن در آیینه چشمت می نشیند و به حتم تو را ترغیب به تماشا می کند !

و اگر از شمال ،یعنی بالای ده ،روی قله های مرتفع گر به تماشا بنشینی ،خواهی دید که درختان انبوه سیب ،انار ،گردو ،بادام ،مرکبات و خرما ،نخواهند گذاشت خانه هایی اهالی را ببینی البته مبالغه نکنم ،که اگر دقت کنی ،تک و توکی از خانه ها و برجهای بلندی که توی زمین های باغ خوانین بنا شده است خواهی دید !

موج بادی که از فراز قله های شمالی سرازیر می شود ،در لابلای شاخه های درهم و برهم درختان می پیچد و آنها را به رقص وا می دارد که تماشای رقص شاخه ها از آن بالا ،بسیار لذت بخش و مطبوع است ،در حقیقت اثری جاودانه ،بدون اینکه از قلم مو ،رنگ یا نقاشی ماهر بهره برده باشد در قاب چشم هایت تصویر می شود ،و به گمان که چشمخانه چشمانت ظرفیت این همه زیبایی را که از حد وصف فرا تر رفته نخواهد داشت !

علاوه بر سیمای بافت قدیمی شهر منظره وسیعی از مناطق دور دست اطراف هم حتی می توانی ببینی ! جاده اصلی شیراز جهرم که بسان مار سیاهی از دور نمایان است و در جوار آن رودخانه فصلی قیر و کارزین یا قره قاج ( قره آغاج) که با درخشش و انعکاس قابل ملاحظه ای ،بصورت رشته ای سفید تا انتهای دشت جریان می یابد !در زمستان این رود به خلیج فارس می ریزد .

اسفند ماه از گرد راه نرسیده است که نسیم پاک و معطر هوای طبیعتش مژده از میلاد بهار می دهد !

درختان سیب و بادام و انار و زرد آلو و چنار که لخت و عریان  - بی حس و بی جان بخواب خوش زمستان فرو رفته اند ،اندک اندک گرمای تن چسب بهاری را تا عمق جان خویش حس میکند و رفته رفته بیدار می شوند و از فرط نشاط به روی طبیعت و آدمهایش لبخند می زنند !جوانه های سبز و کبود و نیلی رنگ از قسمت انتهای شاخه ها سر بیرون می آورند تا در جنبش بهار حضوری فعال داشته باشند و طرحی زیبا بیافرینند .

این جوانه های سبز کم کمک رشد می کنند ، بارور می شوند و در نیمه اسفند ماه طرح زیبای خود را بصورت شکوفه های بهاری به طبیعت آنجا ارائه می دهند .

گلهای قشنگ و دوست داشتنی بنفشه و شقایق و لاله در بستر خاک قامت راست می کنند – تا ظرافت و زیبایی خود را به رخ کشند !

در این ایام ،باری دیگر ،پرندگان خوش الحان که همراه با گلها و سبزه ها رفته اند بازگشت می نمایند تا در جشن بهار و طبیعت گلها شرکت نمایند !

آری هنوز سال نو نیامده طبیعت نو رسته و هنوز سال کهنه نرفته بیعت کهنه جسته ! و سکوت رخوت آور باغ که اکنون زخم خورده ،در زیر آوای پرندگان واپسین لحظات خود را سپری می کند !

سبزه زارها و باغ ها که از دست سکوت ذله شده اند ،دگر بار موجودیت می یابند و پرندگان خوش آواز با نغمه های خوش خویش ،رسیدن بهار را پاس می دارند !به حتم که هوای پاک و حریرگون بوستان در ریه پرندگان خوش الحان بهانه آواز خوانی را موجب می گردد !

وقتی قدم در باغ می گذاری صدای نافذ چهچهه  بلبلان و چق چقه گنجشکان و وزوزه زنبوران به وجدت می آورد ،و طبیعت باصفایش به رؤیت لبخند می زند و هوای  پاک و معطر در ریه ات نفوذ می کند .

در بهار این محل یعنی فروردین و اردیبهشت ،نعمت –مرکبات – چغاله بادام –سیب باغی – زرد آلو – آلوچه و گوجه باغی موجود است و همچنین گیاهان خوراکی و دارویی و کوهی مثل : سبزی آش –کپ کپک –ترشوک –بابینه –خلیلو –کنگر –شیرشیرک و دمبل و قارچ کوهی وجود دارد .

باب انار مرکز دهستان مرکزی و مرکز بخش محسوب می شود .

این محل از جمله محلات قدیمی و با قدمت منطقه محسوب می گردد و این اولین شعبه بانک در این محل به عنوان مرکز بخش تأسیس شده و از گذشته دارای امکانات عمومی نسبتاً خوبی در مقایسه با دیگر روستاهای منطقه بوده است .

در عین اینکه این محل مرکز بخش و دارای افراد معروف و سرشناسی بوده و از طرفی نیز به نقل و حکایت افراد قدیمی محل و دیگر روستاهای منطقه که از قدمت و سابقه روستا صحبت می کنند و نظری مشترک دارند ، لیکن آثار تاریخی قابل ملاحظه ای مشاهده نمی گردد .از آثار قدیمی ، آسیب های قدیمی و خانه های قدیمی و مجهز زیبا و باغات وسیع قدیمی و درختان کهن سال می توان اشاره نمود .گفتنی است گروهی از اهالی در 25 سال قبل به تدریج از محل فعلی به جایی که هم اکنون مهدی آباد معروف است و تا کنار جاده اصلی شیراز – جهرم امتداد دارد که گرایش و با ساختن خانه های جدید در آنجا اسکان یافته اند .شایان ذکر است که این محل از نظر امکانات رفاهی و اقتصادی سیر نزولی داشته و نسبت به گذشته افت قابل ملاحظه ای  در روند ترقی و پیشرفت داشته است .و هم اکنون همه ادارات و ارگانها و نهاد های بخش خفر به غیر از ادارات دارایی – برق – پاسگاه انتظامی مرکزی و بهداری و تعاونی توحید ،شرکت باغداران که در روستای مجاور یعنی شهر خفر واقع است مابقی این محل مستقر می باشد.باب انار دارای افراد تحصیل کرده با مدارج عالی می باشد .

نوع فعالیت مردم :فعالیت مردم این محل در زمینه های کشاورزی – تجاری – اداری می باشد ،که تازگی ها تعدادی از بانوان نیز فعال شده و اوقات فراغت خود را با قالی بافی می گذرانند .

محصولات عمده باب انار : شامل ، خرما – مرکبات- انار و بادام است که گذشته مصرف داخلی به مرکز استان و شهرستانهای مجاور نیز عرضه می شود .

محصولات غیر عمده : سیب – زرد آلو- گوجه –ازگیل –خرما –انگور – انجیر –گردو و موز می باشد و اینجاست که پی می بریم منطقه از بهترین آب و هوا برخوردار است ،بطوری که درختان گرمسیری (موز ) و سردسیری (گردو ) در کنار هم می رویند .

آداب رسوم محلی و مرسوم : رعایت حجاب کامل ، یکی از خصوصیات بارز زنان و دختران این روستاست –هر زن یا دختری که بخواهد از خانه بیرون برود ،وظیفه خویش می داند سر و روی را با چادر بپوشانند .

اماکن متبرکه : این روستا گنبد و بارگاهی که نشانگر اماکن متبرکه باشد وجود ندارد ولیک در بالای محل اتاقکی وجود دارد که هیچ سنگ و مشخصه ای از کسی ندارد ، و تنها بدین جهت که مردمان گذشته چندین بار روشنایی مختصری از آن محل دیده اند – به وسیله خشت و گل اتاقی را بنا کرده اند و شب های جمعه به زیارتش می روند و شمع روشن می کردند که بعد ها به نام پیرو خوانده شد .                                      نحوی استفاده  مردم از آب آشامیدنی : در زمانهای نه چندان دور –پیش از انقلاب یک شاخه لوله توسط یکی از افراد خیر به نام حاج علی توکلی از آب قنات بالای ده گرفته شده و از میان کوچه اصلی آبادی گذشته بود ،که در بالا و پایین و میان کوچه ها شیر گذاشته بودند و مردم می دانستند علاوه بر چشمه از این شیر ها استفاده می کنند ضمن اینکه مسجد نیز آب انباری داشت و مردم گاهگاهی از آب آن نیز استفاده می کردند .و هم اکنون هم قریب 22 سالگی می شود که در محله بالا – در سمت مشرق محل – چاه آب حفر کردند و به وسیله تلمبه آب از آن گرفته می شود و مخزن بزرگی که از سنگ و سیمان ساخته اند وارد می شوند و از آنجا به وسیله شاه لوله اصلی به همه جای محل سرازیر می شود که لوله های فرعی خانه ها از این لوله اصلی گرفته شده است .

تعداد مدارس محل : شایان ذکر است اولین ،ساختمان مردسه در تاریخ 1321 در باب انار تأسیس گردید – و هم اکنون باب انار دارای 5 باب مدرسه است : 1- دبیرستان شهید آیت الله دستغیب (آپادانا ) ی سابق – که قریب 500 دانش آموز پسر از باب انار و روستای بخش در آن اشتغال به تحصیل دارند . 2-دبیرستان دخترانه محبوب با 209 نفر دانش آموز 3- راهنمایی پسرانه مدرس با 184 نفر دانش آموز  4- راهنمایی دخترانه نرجس با 84 نفر دانش آموز –که ساختمان ندارد .5- مدرسه ابتدایی شهید فاخری با 198 نفر دانش آموز دختر و پسر .

تعداد مساجد: اهالی باب انار از قدیم الایام با مسجد ،این جایگاه عبادت و اطاعت و این خلوت گاه راز –رابطه ای تنگاتنگ داشته اند .و بحمد اله همیشه از حضور پر بهره امام جماعت و واعظان دانا بهره مند بوده اند .

باب انار سه ساختمان مسجد دارد :

1-   مسجد قدیمی امام خمینی که عمده جمعیت نماز خوان آنجا حضور به هم می رسانند .

2-   مسجد صاحب الزمان مهدی آباد که به همت مرحوم حاج نادعلی فاخری بنا شده است .

3-   مسجد حاج رستمی که در بالای محل واقع است و توسط مرحوم حاج رستم هوشمند ساخته شده است .

بازی های مرسوم محلی :تا آنجا که نگارنده به یاد  می آورد ،در قدیم بازی های مختلفی منجمله : هفت سنگو –توکت توکتو –قایم موشک بازی –دارموسه بازی -الک ودلک - شش خانه – والیبال –فوتبال رواج داشت که امروزه همه آنها بازیهای باصفای قدیمی از رونق افتاده و تنها والیبال و فوتبال است که همچنان رواج دارد .

حد فاصل جاده اصلی و محل : حد فاصل جاده اصلی تا ده قدیمی حدود قریب 1 کیلو متر است که هم اکنون این فاصله را ساختمانهای جدید الاحداث پر کرده است و هیچ حد و فاصلی وجود ندارد .

درگیری های محلی : باب انار نیز همانند اکثر روستاهای بخش خفر و حتی بیشتر از درگیری های محلی بی نصیب نمانده ! چرا که این محل در گذشته مرکز فرمانروایی خوانین فارس بوده و همیشه ،خوانین خارجی و داخلی باعث درگیری و دردسر برای مردم آنجا بوده اند . بطوری که در قدیم الایام اهالی همیشه شاهد جنگ وستیز یک عده بودند که به علت نفوذ و قدرت خود گروه دیگری تحت فشار می گذاشتند ،و گروهی نیز به مقابله با آنان برمی خواستند که در این راه چه خون هایی که ریخته نمی شده و چه ستم هایی که روا نمی گردیده است !- در واقع گروهی همه کاره بودند و گروهی هیچکاره .

در اینجا مناسبت دارد سخن شاعر محل که حکایت از ستم وتاخت و تاز های آن ایام دارد و خود به احتمال از آن مردان ستمدیده بوده ذکر نمایم ... مرد وزن همه خاموش /همه به سکوت / رنگها پریده / چو برگ خزان زعفرانی رنگ /درخچه های همچو عروس خشکیده /شده سر خشک همه پوسیده /از قهر زمان /از قهر طبیعت /از آفت دی /از فصل خزان /از جور مردم اشرار !.

باب انار از سوابق فرهنگی و علمی قابل ملاحظه ای برخوردار است و از شخصیت های علمی همچون :آقایان محمد رضا احمدی سفیر جمهوری اسلامی ایران درایتوپی ،دکتر غلام علی نوری –معاون مالی استاندار فارس ،غلام رضا احمدی استاد دانشگاه تهران ،دکتر ابوطالب لطیفی –استاد و متخصص کامپیوتر شاغل در فرانسه مهندس غلامرضا بهمنی شاغل در آلمان ،مرحوم دکتر محمد خسروی کاندیدای دوره پنجم مجلس شورای اسلامی . نوازاله الماسی –قاضی شهر همدان ،مهندس اکرم خسروی -شاغل در شهر شیراز،جعفر بهمنی –پزشک عمومی و دکتر گوهر تاج خسروی می توان نام برد .